Co symbolizuje jajko, palma, baranek i zajączek? Znaczenie symboli wielkanocnych

Święta Wielkanocne to wyjątkowy czas w życiu każdego chrześcijanina, który kieruje się religijnymi zasadami i bardzo ceni sobie swoją wiarę. Tak jak każda uroczystość tej rangi, również Wielkanoc ma swoje tradycje, które nie stanowią tylko pustych symboli, ale niosą za sobą głębsze znaczenie. W związku z tym, w święconce nie bez powodu znajduje się m.in. baranek, chleb, wędlina i jajka.

Zwyczaj święcenia pokarmów – krótka historia

Zwyczaj święcenia pokarmów jest ściśle związany z religią chrześcijańską i Zmartwychwstaniem Chrystusa. Jego początków upatruje się w VIII wieku, ale w Polsce tradycja ta ma korzenie dopiero w XIV wieku. Jednak na terenach zachodnich, które dopiero po II wojnie światowej znalazły się w granicach dzisiejszej Polski, zwyczaj ten był praktycznie nieznany. Doskonałym przykładem takiego stanu rzeczy jest Śląsk, na którym święcenie pokarmów upowszechniło się dopiero na przełomie lat 70. i 80. XX wieku. Natomiast do dzisiaj, w zależności od lokalnych różnic, zawartość koszyczka oraz sam obrzęd może się nieznacznie różnić, np. dokładanie do pokarmów zajączka albo święcenie odbywające się na dworze przed kościołem. Istnieją jednak pewne nienaruszalne symbole wielkanocne, które są podstawą w każdym domu.

W koszyczku wielkanocnym musi znaleźć się 7 produktów: jajka, sól i pieprz, chleb, wędlina, chrzan, baranek i słodka babka.

Zobacz całą ofertę produktów: Koszyczki wielkanocne

Symbole wielkanocne i ich znaczenie

Koszyczki, z którymi wierni udają się do kościoła dzień przed Wielką Nocą, w celu poświęcenia pokarmu, przybierają różnorodne formy. Każdy przyozdabia święconkę według własnego uznania. Jednak, bez względu na wygląd, zawartość koszyczka zawsze jest bardzo podobna. Na jego podstawowe wypełnienie składa się 7 produktów: jajka, sól i pieprz, chleb, wędlina, chrzan, baranek i słodka babka. Wszystkie te symbole świąt wielkanocnych mają swoje konkretne znaczenie nierozerwalnie związane z religią chrześcijańską:

• jajka – jest to najważniejszy symbol wielkanocny, ponieważ oznacza triumf życia nad śmiercią i początek nowego życia, a więc jest ściśle związany ze Zmartwychwstaniem Jezusa. Oprócz kolorowych pisanek, bardzo ważne jest włożenie do koszyczka przynajmniej jednego świeżo ugotowanego jajka, którym należy się podzielić ze wszystkimi domownikami podczas uroczystego śniadania wielkanocnego, podobnie jak robi się to opłatkiem w trakcie wigilii Bożego Narodzenia;
• pieprz i sól – symbolizują oczyszczenie, prawdę i życie w prostocie. Dodatkowo, sól chroni jedzenie przed zepsuciem;

Pieprz i sól w przyprawniku symbolizują oczyszczenie, prawdę i życie w prostocie.

Jajka to najważniejszy symbol Wielkanocy, dlatego nie może zabraknąć ich na stole i w koszyku.

• chleb – włożony do święconki ma zapewnić dobrobyt i pomyślność, a jego najważniejsze znaczenie jest związane z Chrystusem pojmowanym jako chleb życia dla chrześcijan;
• wędlina – oraz kiełbasa symbolizują zdrowie, płodność i dostatek materialny;
• chrzan – to symbol zdrowia i siły fizycznej, ale też skojarzenie z goryczą w kontekście gorzkiej męki Chrystusa na krzyżu;
• baranek – jest ważnym symbolem dla chrześcijan, ponieważ oznacza odkupienie grzeszników i przezwyciężenie zła. Najczęściej jest w postaci słodkiej figurki, czekoladowej albo cukrowej. Można też spotkać baranki wykonane z masła;
• słodka babka – albo kawałek innego ciasta symbolizuje ogólnie pojęte umiejętności i doskonałości.

Ważnym symbolem umieszczanym w święconce jest również zielony bukszpan, którego znaczenie jest związane z przyrodą i światem. W niektórych koszyczkach pojawia się także słodki, najczęściej czekoladowy, zajączek, który wywodzi się z wielkanocnych obyczajów obchodzonych na Śląsku. Symbolizuje on wiosnę i budzenie się do życia, a więc oznacza początek nowego istnienia.

Baranek to ważny symbol dla chrześcijan – oznacza przezwyciężenie zła. Specjalna drewniana foremka pozwoli wykonać wielkanocnego baranka z masła.

W koszyczku ze święconką i na wielkanocnym stole nie może zabraknąć słodkiej babki lub innego wypieku.

Zobacz produkty: 1. Forma do baranka z masła, 2. Forma do babki gotowanej

Palma wielkanocna

Jeszcze jednym obowiązkowym symbolem świąt wielkanocnych jest palma, której jednak nie umieszcza się w koszyczku, ale którą obowiązkowo należy poświęcić podczas uroczystej mszy w Niedzielę Palmową. Zgodnie z tradycyjnymi wierzeniami, tylko dzięki temu można uchronić siebie, swoich najbliższych, dom, zwierzęta i pola uprawne przed wszelkim złem.

Symbole wielkanocne dawniej

Tradycyjne wierzenia i znaczenie większości symboli wielkanocnych zachowało się do dziś, ale dawniej istniało kilka innych zwyczajów, o których warto wiedzieć i pamiętać. Jednym z nich jest malowanie jajek wyłącznie na kolor czerwony. Tylko takie pisanki oznaczały triumf życia nad śmiercią. Jeszcze jedną ciekawostką jest fakt, że kiedyś święciło się również ser, który symbolizował bliskość człowieka z przyrodą, a konkretnie ze zwierzętami.

Malowane na czerwono pisanki symbolizowały triumf życia nad śmiercią.

Dzisiaj święcimy pokarmy w małych koszyczkach, ale dawniej błogosławiono wszystkie dania podawane na wielkanocnym stole.

Zobacz produkty: 1. Pisanki drewniane, 2. Koszyczki wielkanocne

Interesująco przedstawia się również historia samych koszyczków wielkanocnych, które obecnie są raczej małe, podobnie jaka umieszczone w nich pokarmy. Natomiast dawniej, symbolika święcenia pokarmów miała nieco inny wymiar. Zamożniejsi parafianie przyjmowali księdza w domu, który święcił całe stoły suto zastawione jedzeniem. Biedniejsi wybierali się do kościoła, tak samo jak dzisiaj, ale ze znacznie większymi i obficie wypełnionymi koszami, niż dzieje się to obecnie. Powodem tego było wierzenie, że poświęcony musi zostać cały pokarm, który będzie spożywany podczas wielkanocnego śniadania. Dzisiaj uważa się, że święconka może zawierać jedynie produkty „na spróbowanie”.

Jeszcze jednym ważnym zwyczajem, którego dzisiaj już się nie kultywuje, było trzykrotne obejście domu po powrocie z kościoła, ze święconką w ręku, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Wierzono, że w ten sposób odganiane są złe moce od gospodarstwa.