Sztućce to nieodzowny element zastawy stołowej, który znajduje się na każdym obiedzie, kolacji i uroczystym przyjęciu. Różne rodzaje sztućców i ich przeznaczenie może być nie lada zagadką, szczególnie jeśli musimy szybko nakryć do stołu. Nie bez znaczenia pozostaje także prawidłowe ułożenie sztućców na stole. W każdej sytuacji warto znać stołowy savoir vivre – zarówno jako gospodarz oraz jako gość.
Nie raz głowiłam się jak układać sztućce na stole, by podać je gościom z odpowiedniej strony i we właściwej kolejności! Problematyczne może być nie tylko samo ułożenie sztućców, ale także wybór danego rodzaju do serwowanych potraw. Dlatego przygotowałam małą ściągę, która pomoże rozwiać wątpliwości! 🙂
Sztućce – rodzaje i ich zastosowanie
Znajdziemy wiele typów sztućców, które różnią się wielkością, charakterystycznym kształtem, ale również przeznaczeniem. Nie wystarczy dokonać prostego podziału na łyżki, noże i widelce. Wśród tych grup kryją się mniejsze łyżeczki, nożyki i widelce, które warto już teraz poznać, by znać prawidłowy układ sztućców i nie popełnić żadnego faux-pas.
Łyżki i łyżeczki – rodzaje sztućców i ich zastosowanie
Łyżki wyróżniają się miseczką, na którą nabiera się zupy i wszystkie inne rzadkie potrawy. Różnego rodzaju łyżki były używane już w czasach prehistorycznych, dlatego uważane są za najstarszy przyrząd do jedzenia! Wśród nich możemy wyróżnić:
Do obiadu:
- Łyżka obiadowa – klasyczna łyżka o standardowych wymiarach, takich jak pozostałe sztućce obiadowe, służąca do jedzenia zup i innych dań.
- Łyżka do sosów – podobna do łyżki obiadowej, ale z głębszą miseczką.
- Łyżka wazowa (chochla)- służy do nalewania zupy, ma zdecydowanie głębszą miseczkę.
- Łyżka półmiskowa – podobna jest do łyżki obiadowej, służy do nakładania na talerz ziemniaków, ryżu oraz innych dodatków.
- Łyżka do sałatek – razem ze specjalnym widelcem przypominającym łyżkę, tworzy komplet sztućców ułatwiających nakładanie sałatek.
Savoir vivre wymaga, by nawet do sosu podawać specjalne łyżki!
Do kawy:
- Łyżeczka deserowa – przeznaczona jest do różnego rodzaju deserów, ma szerszą i krótszą miseczkę od łyżki obiadowej.
- Łyżeczka do kawy – rozmiarem przypomina łyżkę deserową, ma wąską, niewielką miseczkę.
- Łyżeczka do herbaty – z miseczką nieco szerszą niż w łyżeczce do kawy, ponieważ służy także do wyjmowania z filiżanki torebki z herbatą.
- Łyżeczka do cukru – nazywana także szufelką, ma prostokątny kształt i jest głębsza niż łyżeczka deserowa.
- Łyżeczka do moki – bardzo mała, przeznaczona do mocnej kawy, którą serwuje się w małych filiżankach.
- Łyżeczka koktajlowa – smukła i długa, by z łatwością nabierać porcje deseru nawet z głębokich pucharków, podawana do lodów i do kawy latte.
Widelce i widelczyki – rodzaje sztućców i ich zastosowanie
Warto znać rodzaje widelców, ale również wiedzieć, jak prawidłowo ich używać. Widelec trzymamy zawsze w lewej dłoni, bo prawa przeznaczona jest dla noża. Jednak, gdy spożywane danie nie wymaga używania noża, możemy przełożyć widelec do prawej dłoni.
- Widelec obiadowy (do dania głównego)– duży i z długimi ząbkami, przeznaczony do głównego dania obiadowego.
- Widelec do przystawek – jest nieco mniejszy niż widelec obiadowy, z krótszymi ząbkami.
- Widelec serwingowy – wyposażony w cztery szeroko rozstawione zęby, przeznaczony do ryb.
- Widelec półmiskowy – duży, z dwoma zębami, przeznaczony do nakładania wędlin i serów z półmisków na talerz.
- Widelec do ostryg – z trzema brzuchatymi ząbkami, może przypominać łyżkę, jego kształt pozwala nabierać ostrygi.
- Widelczyk do ciasta – zbliżony rozmiarem do łyżeczki do herbaty, z dwoma lub trzeba ząbkami.
- Widelczyk do ślimaków – mały, wielkością zbliżony do widelczyka do ciasta, z dwoma szeroko rozstawionymi ząbkami.
Widelczyki do ciasta z pewnością rozpoznasz po ich niewielkim rozmiarze.
Noże i nożyki, czyli jakie sztućce do czego?
Na stole nie może zabraknąć również noży stołowych i mniejszych nożyków do różnego rodzaju potraw – do dań głównych, mięs, ryb, kawałków ciast, a nawet do masła.
- Nóż stołowy (obiadowy) – przeznaczony do potraw mięsnych.
- Nóż do steków – spiczasto zakończony, ostry, z ząbkowaną krawędzią, by był w stanie przekroić gruby stek.
- Nóż do ryb – ma kształt zaostrzonej na końcu łopatki, bardziej spłaszczony od tradycyjnego.
- Nóż deserowy (przystawkowy)– najmniejszy, przeznaczony do deserów (naleśniki, owoce).
- Nóż do masła – krótkie i tępe ostrze, przeznaczony do smarowania pieczywa.
Ułożenie sztućców. Jak prawidłowo układać sztućce na stole?
Poprawne układanie sztućców na stole to nie lada sztuka. Szczególnie jeśli w czasie obiadu czy kolacji planujemy podanie przystawki, pierwszego i drugiego dania, deseru, kawy i herbaty, a także takich szczególnych dań jak ryby czy ostrygi, do których przeznaczone są specjalne sztućce. Najlepiej, by wszystkie pochodziły z jednego kompletu, więc jeśli planujesz posiłek dla większego grona osób, zaopatrz się w zestaw sztućców. Przyda Ci się w czasie Świąt, a także przy organizacji urodzin i innego typu przyjęć. Pamiętaj, by dokładnie wypolerować sztućce, by nie miały żadnych zacieków od wody.
- Ustawienie sztućców na stole zależy od kolejności ich użycia. Ułóż je po obu stronach talerza. Najdalej od naczynia znajdą się te, których użyjemy jako pierwszych.
- Nie kładź więcej sztućców niż trzy pary – jeśli serwowane dania wymagają dodatkowych łyżeczek, noży czy widelców, podaj je razem z odpowiednią potrawą.
- Ułożenie sztućców na stole po prawej stronie: najbliżej talerza połóż nóż stołowy (ostrze skierowane w stronę naczynia), następnie łyżkę do zupy i nóż przystawkowy.
- Jak ułożyć sztućce na stole, gdy serwujemy na obiad rybę? Zamiast klasycznego noża stołowego oraz widelca do dania głównego ułóż na stole sztućce do ryb – specjalny nóż do ryb oraz widelec serwingowy.
- Jak rozłożyć sztućce po lewej stronie? Z lewej strony, najbliżej talerza powinien znaleźć się widelec obiadowy, później widelec do przystawek (np. sałatki).
- Jak układa się sztućce nad talerzem? Nad naczyniem ułóż sztućce przeznaczone do deseru – łyżeczka (trzonem w prawo) nad widelczykiem (trzonek w lewo).
Wygląda skomplikowanie? Nie przerażaj się! Pamiętaj, że poprawne ułożenie sztućców przy stole zależy od rodzaju i liczby dań, które zaserwujesz. Nawet, gdy musisz wykorzystać wszystkie typy sztućców (co rzadko się zdarza), to i tak nie układaj ich wszystkich naraz! Na początku, przy talerzu powinny znaleźć się te podstawowe typy – do przystawki, do zupy, do dania mięsnego (lub rybnego) oraz sztućce deserowe. Wraz z serwowaniem różnych przekąsek, podawaj do nich odpowiednie sztućce. Możesz od razu wybrać sztućce w walizce, by dysponować całym kompletem różnych widelców, łyżek i noży.
Pamiętaj, że oprócz samego ułożenia sztućców, liczy się taki poprawny rozstaw talerzy, kieliszków, szklanek, a nawet serwetek. O tym wszystkim przeczytasz w artykule: Jak prawidłowo nakryć do stołu?
