Quiz: Ludowe zwyczaje i tradycje wielkanocne - jak dobrze je znasz?

Poświęconej palemce przypisywano magiczne właściwości. Taką palemką delikatnie bijano domowników „na szczęście”, a wierzbowe kotki połykano „na zdrowie”. Miało to też ustrzec od bólu gardła.

Kraszanki to jajka barwione naturalnymi składnikami, takimi jak łupiny cebuli czy sok z buraka. Nazwa pochodzi od słówka „krasić”, czyli „barwić”. Na tak przygotowanych malowankach często wydrapuje się przeróżne wzory.

Kiedyś barwiono jajka tylko na kolor czerwony. Związane było to z legendą, wedle której Maria Magdalena, po zmartwychwstaniu Chrystusa, radośnie spostrzegła, że wszystkie zakupione przez nią jajka zabarwiły się na czerwono. Zwyczaj malowania jajek przetrwał do dzisiaj, ale barwi się je na przeróżne kolory.

Wielkanocny zwyczaj „wieszania Judasza” ma swoje korzenie w pogańskim topieniu Marzanny - kukły wykonanej ze słomy, którą w rytualny sposób topiono (lub palono), by przywołać wiosnę i pożegnać zimę. Kukłę Judasza również wykonywano ze słomy, początkowo wieszano na wieży kościoła, a później na drzewie lub słupie. Strącano ją, włóczono po wsi, a na końcu podpalano i wrzucano do stawu lub rzeki.

Pogrzeb żuru i wieszanie śledzia to dawne, ludowe zwyczaje wielkanocne, które obchodzono głównie na Kujawach. Kiedyś, ludzie bardzo rygorystycznie podchodzili do przestrzegania postu, a jadłospis ograniczał się najczęściej do postnego żuru i śledzia. Wraz z nadejściem Wielkiego Piątku i końcem postu, świętowano koniec pokuty – urządzano symboliczny pogrzeb uprzykrzonego żuru i śledzia.

Pucheroki to zwyczaj obchodzony w Niedzielę Palmową w niektórych małopolskich wsiach. Barwnie ubrani chłopcy w wieku szkolnym, z wysokimi, stożkowymi czapkami z bibuły, ubrani w kożuchy i z ubrudzonymi smołą twarzami, śpiewają i wygłaszają oracje oparte na dawnych pieśniach i wierszykach. Za swoje wystąpienie otrzymują drobne podarki, które zbierają do koszyka.

Dawniej śmigus i dyngus stanowiły osobne zwyczaje wielkanocne. Śmigus polegał na smaganiu panien gałązkami po nogach i oblewaniu zimną wodą, a dyngus z kolei na wykupieniu się od smagania i oblewania, przez wręczanie kawalerom małych upominków, np. pisanek.

Walatka to dawna zabawa wielkanocna, ale wciąż jeszcze żywa w niektórych domach. Zabawa ta polega na stukaniu się czubkami jajek lub toczeniu pisanek po stole, tak by się zderzyły. Wygrywa ten, którego jajko rozbiło pisankę przeciwnika.

Najpopularniejszy Emaus to ten krakowski, który odbywa się w Poniedziałek Wielkanocny. Towarzyszą mu liczne kramy z atrakcjami dla dzieci i przeróżnymi kiermaszami ludowych wyrobów.

Tradycyjnie za niechlujną i usmoloną Siudą Babę przebiera się mężczyzna, który w towarzystwie Cygana i paru krakowiaków zbiera datki wśród mieszkańców. Poczernienie twarzy przez Siudą Babę to dobra wróżba, zwiastująca pomyślny przyszły rok, a pannie ma przynieść szybkie zamążpójście. Tradycja wielkanocna podtrzymywana jest w Lednicy Górnej.