Nowalijki - kiedy się pojawiają, czy są zdrowe, jak wybrać i jak uprawiać w domu?

Wraz z nadejściem wiosny, na lokalnych targach i w warzywniakach zaczynają pojawiać się kolorowe nowalijki. Kiedy konkretnie zaczynają pojawiać się nowalijki? Czy są naprawdę takie zdrowe, czy może jednak szkodliwe? Jak wybrać te najlepsze i jak zasadzić nowalijki na własnym parapecie? Młode warzywa są doskonałym dodatkiem do kanapek, warzywnych sałatek i zdrowych dań, dlatego nie warto z nich rezygnować!

Mroźna zima dość surowo traktuje nasz organizm, dlatego zawsze po jesienno-zimowym okresie jestem spragniona witamin, minerałów i substancji odżywczych zawartych w naturalnych, świeżych produktach. Wiosną pojawiają się nowe możliwości – wiosenne warzywa, czyli nowalijki. Rzodkiewka, sałata, rzeżucha, szczypiorek, dymka czy młoda włoszczyzna to idealne produkty na wiosenną zupę, warzywną sałatkę, zdrowe przekąski i kolorowe kanapki!

Nowalijki: Co to jest i jakie to warzywa?

Nowalijki to młode warzywa, które zaczynają pojawiać się po raz pierwszy w danym roku – od wczesnej wiosny. Nowalijki charakteryzują się nieco odmiennym kolorem od warzyw dojrzewających w miesiącach letnich, ponieważ promienie słoneczne odbijają się od szyb okiennych szklarni. To takie warzywa jak:

Od kiedy zaczynają pojawiać się pierwsze nowalijki?

Udając się na zakupy, zawsze kieruję swoje kroki na pobliski targ, by mieć pewność, że warzywa pochodzą od lokalnych rolników. Nowalijki pojawiają się wraz z wiosną, dlatego już od kwietnia znajdziemy je na lokalnych targach i w warzywniakach. Wiosenne warzywa mogą być uprawianie zarówno w szklarni, jak i w gruncie. W przypadku nowalijek, uprawa zazwyczaj odbywa się w szklarni, która stwarza odpowiednie warunki klimatyczne – chroni przed wiatrem i zapewnia podwyższoną temperaturę. Dzięki temu plony stają się obfite! Tradycyjna uprawa, czyli w gruncie, sprawia, że warzywa są gotowe do zbiorów dopiero miesiąc później niż te szklarniowe. Warzywa wyrywane z gruntu pojawiają się najwcześniej w drugiej połowie kwietnia. Wysiew i zbiór zależy również od warunków pogodowych – lżejsza zima pozwoli na szybsze działanie.

Czy nowalijki są zdrowe czy raczej szkodzą?

Dość często słyszę obawy, że nowalijki mogą nam szkodzić i nie są do końca takie zdrowe. Ale jak to? Warzywa wpływają negatywnie na nasz organizm? Można się zdziwić! Sama uwielbiam wszystkie warzywa, a szczególnie te, które zaczynają pojawiać się na wiosnę. Czuję wtedy, że odzyskuję siły po srogiej zimie, bo mimo iż warzywa i owoce możemy kupować przez cały rok, to wiadomo, że w czasie zimy mają zupełnie inny smak i mniej wartości odżywczych.

Ceramiczny nożyk do warzyw i owoców to niezbędny element kuchennego wyposażenia/

Krajalnica do warzyw pozwala bardzo szybko pokroić składnika na pożądaną grubość.

Stwierdzenia, że młode warzywa nie są do końca takie zdrowe wiążą się z metodami ich nawożenia, które mają zapewnić jak najlepsze plony. Przenawożenie roślin azotem sprawia, że nowalijki obfitują nie tylko w cenne składniki mineralne, ale również substancje szkodliwe dla zdrowia. Mniejsze ilości azotanów w warzywach nie są niczym złym, ale przy ich nadmiarze w nowalijkach zaczynają się kumulować szkodliwe substancje. Ale nie taki diabeł straszny, jak go malują! Nie musimy rezygnować z pięknych i smacznych nowalijek! Wystarczy, że będziemy jeść je po prostu z głową ?. Nie zaleca się jednak włączania nowalijek do diety małych dzieci.

Czy warto jeść i jak wybrać najlepsze nowalijki?

Nie rezygnujmy z nowalijek! Ja nie mogę sobie odmówić dodatku tych młodych warzyw do wiosennej sałatki czy razowej kromki chleba na śniadanie. Zachęcają do jedzenia już samym pięknym kolorem! Warto je jeść, ale gdy wybierzemy się na zakupy, powinniśmy wybrać tylko te najlepsze, pochodzące od zaufanych rolników:

• Traktuj nowalijki jako dodatek do kanapki czy sałatki, a nie jako główne źródło witamin.
• Sięgając po rzodkiewkę (i inne młode warzywa) zwróć uwagę przede wszystkim na jej wielkość. Duże, pięknie wyglądające warzywo prawdopodobnie zostało potraktowane sporą ilością chemikaliów – stąd pokaźny, kuszący kształt.
• Przy wyborze wiosennych warzyw należy kierować się podstawowymi zasadami, jak przy wyborze warzyw sezonowych – unikać pleśni, nowalijki powinny być twarde, bez śladów przebarwień i podejrzanych nalotów.
• Przed spożyciem starannie umyj nowalijki, szczególnie te liściaste – sałatkę, szpinak, botwinkę. Do ich wysuszenia wykorzystaj suszarkę do sałaty. Możesz dodatkowo obrać warzywa ze skórki, pod którą to kryje się najwięcej szkodliwych substancji. W szybkim pozbyciu się skórki pomogą Ci obieraczki do warzyw i owoców.

Obieraczka do warzyw pozwoli obrać nowalijki ze skórki, pod którą może kryć się najwięcej szkodliwych substancji.

Temperówka do warzyw pozwala nie tylko obrać produkty ze skórki, ale przygotować z nich warzywne spaghetti!

• Nie przechowuj młodych warzyw w foliowych, szczelnych torebkach – odcięcie tlenu sprawi, że azotany znacznie szybciej przekształcą się w szkodliwe dla organizmu azotyny.

Nowalijki na domowym parapecie

Nowalijki można wyhodować w domu w postaci kiełków brokuł, rzodkiewki czy rzeżuchy. Na domowym parapecie wyrośnie również bogata w witaminę C natka pietruszka, a także szczypiorek. Domowe uprawy będą pozbawione dodatkowych środków przyśpieszających ich wzrost, a dodatkowo staną się piękną ozdobą naszego parapetu. W tworzeniu domowego ogródka warto wykorzystać specjalne doniczki na zioła, które wyposażone w otwory i podstawki, będą doskonałe przy uprawie szczypiorku czy natki pietruszki.

Stalowe doniczki na zioła możemy wykorzystać do uprawy domowego szczypiorku czy natki pietruszki.

Jak uprawiać nowalijki w domu?

Jak sadzić szczypiorek z cebuli w doniczce? Weź kilka cebulek (najlepiej z nieco wyrośniętym już szczypiorkiem), umieść je w płaskiej doniczce lub skrzynce z otworami w dnie. Zasyp je ziemią ogrodniczą tak, by na powierzchni znalazła się jedynie ¼ cebulki. Pod doniczką umieść podstawkę i ustaw ją na parapecie. Za pierwszym razem podlej je obficie, a w kolejnych dniach bardziej umiarkowanie. Domowym szczypiorkiem możemy cieszyć się już po tygodniu od zasadzenia.

Możesz również zasadzić szczypiorek z czosnku! Jest nieco ostrzejszy od zwykłego, dlatego będzie ciekawym dodatkiem do różnych dań: sałatek, warzywnych zup i sosów. Szczypior czosnkowy uprawia się podobnie jak cebulowy.

Jak wyhodować natkę pietruszki? Wybierz taką pietruszkę, która wypuszcza już pędy. Po umieszczeniu w doniczce i zasypaniu ziemią, powinna tylko lekko wystawać nad powierzchnię – około 1 cm. Doniczka musi mieć dziurki drenażowe, które umożliwią swobodny odpływ wody. Pietruszkę podlewaj odstaną wodą, tak by ziemia była lekko wilgotna. Na natkę pietruszki poczekamy trochę dłużej niż na szczypiorek. Listki pojawią się po 10-15 dniach.

Proste doniczki wraz z ziołami i nowalijkami staną się ciekawą ozdoba kuchennego parapetu.

Jak posadzić rzeżuchę w domu – na wacie i w ziemi? – hodowana zazwyczaj na Święta Wielkanocne, by stała się ozdobą świątecznego stołu i wielkanocnego koszyczka – pieprzyca siewna. Na talerzu rozłóż nasączoną wodą watę lub ligninę i wysyp na nią nasiona rzeżuchy. Podlewaj regularnie! Rzeżuchę możesz również zasadzić w doniczce wypełnionej ziemią ogrodniczą. Aby nasiona zaczęły szybciej rosnąć, możesz uprzednio wymoczyć je w wodzie. Umieść talerz lub doniczkę w ciepłym, nasłonecznionym miejscu. Rzeżucha jest gotowa do zbiorów już po 5-7 dniach. Idealna jako dodatek na kromkę chleba z masłem i szczyptą soli oraz wieloskładnikowych sałatek.

Nie rezygnujmy z podjadania pierwszych wiosennych warzyw! Pamiętajmy jednak, by traktować nowalijki jako pożywny dodatek do innych dań. Rozsądnie wybierane i przechowywane będą cennym źródłem witamin, a nie szkodliwych składników. Warto również samemu stworzyć mały ogródek na parapecie, który będzie smakowitą ozdobą naszej kuchni! 🙂