Garnki z powłoką, czy bez? Okiem eksperta

Oferta garnków przeznaczonych do gotowania jest tak szeroka, że czasem aż trudno podjąć decyzję. Do wyboru mamy wytrzymałe garnki ze stali nierdzewnej, ale i garnki pokryte powłokami, które zwiększają komfort ich użytkowania. Które z nich są lepsze, bezpieczniejsze i praktyczniejsze? Lepiej wybrać garnek bez żadnej powłoki, czy może wręcz przeciwnie, skorzystać z udogodnień, jakie daje powłoka non-stick?

Wybierając zestaw garnków do gotowania powinniśmy kierować się nie tylko ich ceną i wyglądem, ale również kwestiami użytkowymi. Dostosowaniem do kuchenki, możliwością mycia w zmywarce, pojemnością, jakością materiałów użytych do produkcji oraz przeznaczeniem naczyń. Nie bez znaczenia pozostaje też kwestia samej powłoki. Wybrać garnki z coraz popularniejszą powłoką nieprzywierającą, sprawdzoną emaliowaną czy może uznawaną za zdrową ceramiczną? A może tak w ogóle zrezygnować z tej całej powłoki i nie martwić się zarysowaniem powierzchni garnków? Jak zwykle odpowiedzi na te wszystkie pytania nie mogą być jednoznaczne. Wszystko zależy od tego, co jest dla nas ważne. Poniżej znajdziesz plusy i minusy każdego rozwiązania, które, mam nadzieję, pomogą Ci w podjęciu najlepszej decyzji zakupowej.

Garnki i rondle bez powłoki

Wśród garnków i rondelków bez powłoki możemy wyróżnić produkty wykonane ze stali nierdzewnej, aluminium anodowanego, surowego żeliwa i szkła żaroodpornego.

Garnki ze stali nierdzewnej

Wykonane ze stopu stali nierdzewnej o zawartości minimum 12% chromu, różnych ilości niklu, tytanu i innych składników. Obecnie do produkcji garnków najczęściej wykorzystuje się stal 18/10, czyli zawierającą 18% chromu i 10% niklu. Spotkać się można także ze stalą nierdzewną 18/0, bez zawartości niklu, stanowiącą idealne rozwiązanie dla osób uczulonych na ten pierwiastek. Taka stal ma jednak mniejsze właściwości antykorozyjne i jest mniej odporna na zarysowania. W każdym jednak razie garnki ze stali nierdzewnej są niezwykle wytrzymałe, odporne na rdzewienie, wgniecenia i odkształcenia. Stal nierdzewna dość słabo przewodzi ciepło, dlatego stalowe garnki bardzo często wyposaża się w trójwarstwową podstawę. Jedną warstwę dobrze przewodzącego aluminium otacza się dwoma warstwami stali nierdzewnej.

Zestaw garnków Tefal z serii Cook & Cool. Wykonany z wytrzymałej stali nierdzewnej.

Garnki z anodowanego aluminium

To garnki wykonane z aluminium wzmocnionego na drodze procesu elektrochemicznego. Aluminium zyskuje zwartą, wytrzymałą powłokę z tlenku, która chroni garnki przed przenikaniem metalicznego posmaku do potraw, a jednocześnie pozwala zachować dobre przewodnictwo ciepła. Nie jest to jednak żadna powłoka nieprzywierająca. Anodowana warstwa tlenku jest wrażliwa na kwasy, dlatego w tego typu garnkach nie powinniśmy przygotowywać ani przechowywać kwasowych produktów, takich jak bigos czy sos pomidorowy. Gotując w takich garnkach lepiej korzystać z drewnianych czy plastikowych przyborów kuchennych, by nie zadrapać powierzchni naczynia.

Garnki z surowego żeliwa

Mogą występować pod dwoma postaciami. Po pierwsze, jako żeliwne garnki bez powłoki, a po drugie jako żeliwne garnki z powłoką emaliowaną. Te pierwsze wykonane są po prostu z surowego żeliwa, składającego się w 100% z żelaza. Z tego też względu garnki z surowego żeliwa musimy odpowiednio zabezpieczać, by ochronić je przed korozją. Po każdym użyciu i umyciu wycieramy garnki do sucha, regularnie je też naoliwiamy. Garnki wykonane z żeliwa uważa się za długowieczne, ponieważ są odporne na uszkodzenia i zadrapania. Dość wolno się nagrzewają, ale również wolno oddają ciepło. Doskonale nadadzą się zatem do przyrządzania dań wymagających wolnego i długiego gotowania, by następnie zaserwować je bezpośrednio na stół. Bez konieczności przekładania dania do innego naczynia. Można używać ich nie tylko na kuchence, ale w większości również w piekarniku. Spełniają zatem podobną rolę jak brytfanny z żeliwa. Przeznaczone przede wszystkim do duszenia i zapiekania potraw jednogarnkowych. Uważajmy jednak na produkty kwasowe, które mogą prowadzić do przechodzenia metalicznego posmaku do potraw i dekoloryzacji materiału. Wady? Dość ciężkie i drogie.

Garnek wykonany z surowego żeliwa przypomina brytfannę. Możemy użytkować naczynie nie tylko na kuchence, ale i w piekarniku.

Garnki ze szkła żaroodpornego

Garnki wykonane ze szkła żaroodpornego można użytkować na kuchence, ale i w piekarniku. Mają podobne zastosowanie jak szklana brytfanna. Są dość ciężkie i narażone na pęknięcia czy stłuczenie, ale mają też swoje zalety. Szkło to naturalny materiał, który nie reaguje z żywnością i nie wpływa negatywnie na nasze zdrowie. Szklane garnki to częsty wybór do przyrządzania posiłków dla małych dzieci i dla osób uczulonych na nikiel.

Garnki i rondle z różnymi powłokami

W sklepach znajdziemy także komplety garnków i rondelki z różnymi powłokami, które mają zwiększać komfort przygotowywania posiłków, a w pewnych sytuacjach nawet bezpieczeństwo w kontakcie z żywnością.

Garnki z powłoką nieprzywierającą

Często mówi się po postu, że garnki pokryte są powłoką nieprzywierającą. Ale jakiego typu jest ta powłoka? Co to w ogóle znaczy, tym bardziej, że już na pierwszy rzut oka widać, że powłoka powłoce nierówna. Nie tylko patelnie pokrywa się są powłokami non-stick, ale garnki, rondle, a nawet brytfanny również. Taki zabieg ma na celu ochronę żywności przed kontaktem z aluminium oraz przed jej przywieraniem i przypalaniem. Powłoka ułatwia czyszczenie naczyń. Nie ma potrzeby szorowania garnków w celu wyczyszczenia przypalonych resztek, ponieważ nic nie przywiera i wszystko z łatwością odchodzi. Umożliwia również podsmażanie na mniejszej ilości tłuszczu, dzięki czemu potrawy są lekkostrawne i zdrowsze.

Zestaw garnków z nakrapianą powłoką nieprzywierającą marki SSW.

Garnki aluminiowe z powłoką non-stick

Aluminium doskonale przewodzi ciepło, dlatego garnki z niego wykonane szybko i równomiernie się nagrzewają, przyspieszając przygotowywanie posiłków. Materiał ten jest także lekki i odporny na rdzewienie. Aluminium jest jednak mniej odporne na uszkodzenia i zadrapania niż stal nierdzewna. Do gotowania w tego typu garnkach zaleca się używania drewnianych, plastikowych czy nylonowych przyborów kuchennych. Jeśli aluminium nie jest anodyzowane, to pokrywa się je powłoką, która chroni produkty żywnościowe przed bezpośrednią stycznością z aluminiowym korpusem. Dlatego tak ważne jest właściwe użytkowanie takich artykułów, by ich powłoka nie uległa uszkodzeniu i nie odsłoniła warstwy aluminium, które mogłoby przyczynić się do metalicznego smaku potraw.

Garnki ze stali węglowej z powłoką non-stick

Stal węglową rzadziej wykorzystuje się do produkcji garnków niż stal nierdzewną czy aluminium. Ma dość małą zawartość chromu, dlatego też nie ma właściwości antykorozyjnych. Z tego powodu garnki ze stali węglowej pokrywa się powłoką nieprzywierającą, która chroni korpus przed rdzewieniem i zapobiega przywieraniu.

Garnki z powłoką non-stick, czyli jaką?

Garnki pokrywa się powłoką PTFE (PoliTetraFluorEtylen), znaną szerzej jako Teflon®, Xylan® i tym podobne, w zależności od danej marki. Bardzo często garnki pokrywane powłoką non-stick określane są po prostu jako „teflonowe”. W rzeczywistości Teflon® to nie typ powłoki, ale zastrzeżona nazwa firmowa dla powłok obecnych w produktach marki Tefal.

Zestaw rondelków z odpinaną rączką, patelni i przyborów kuchennych – wszystko, co potrzebne w jednym komplecie.

Garnki pokryte powłoką nieprzywierającą znoszą temperaturę do 250°C, ale nie można ich przegrzewać. Przy zbyt wysokich temperaturach (ok. 300°C) powłoka PTFE może wydzielać toksyczne gazy (wytworzy się spora ilość dymu). Przy właściwym użytkowaniu garnków nie mamy się czego obawiać. Z czasem powłoka nieprzywierająca może zacząć się ścierać, a jej małe kawałki przenikać do żywności, a później do naszego ciała. Producenci zapewniają jednak, że takie małe kawałki swobodnie opuszczają nasze ciało poprzez przewód pokarmowy i jelitowy, nie wyrządzając żadnych szkód. Nie oznacza to jednak, że garnka z uszkodzoną powłoką możemy spokojnie używać dalej. Powłoka odsłoni materiał, który znajduje się pod garnkiem – gdy jest to metal podatny na korozję, naczynie i tak należy wymienić.

Garnki z powłoką emaliowaną

Powłoka emaliowana znana jest od dawien dawna. Pokrywa nie tylko garnki i rondle kuchenne, ale również inne naczynia – cedzaki, dzbanki, kubki, miski, kanki na mleko i inne. Emalia jest całkowicie bezpieczna w kontakcie z żywnością i nie wchodzi w żadne reakcje z jedzeniem. Pod wpływem wysokiej temperatury nie wydziela szkodliwych substancji. Garnki emaliowane są szczególnie polecane do przyrządzania posiłków dla małych dzieci i alergików. Emalia zwiększa użyteczność naczyń, ale nadaje im także piękny wygląd. Garnki dostępne w różnych kolorach i wzorach będą niemałą gratką dla zwolenników naczyń z tradycyjną nutą. Emalia nie ma takich właściwości nieprzywierających jak wcześniej wspomniana powłoka PTFE. Smażenie na małej ilości tłuszczu nie będzie więc tak łatwe. Jest jednak uznawana za bezpieczniejszą. Musimy uważać, by jej nie uszkodzić. Odprysk emalii wewnątrz garnka to sygnał do jego wymiany, szczególnie, gdy korpus naczynia został wykonany z podatnej na rdzewienie stali węglowej.

Powłoka emaliowana jest higieniczna, bezpieczna i piękna!

Emalią pokrywa się także naczynia żeliwne, dzięki temu nie wymagają one tak specjalnego traktowania. Wystarczy je umyć ręcznie i wytrzeć do sucha. Oczywiście nie zaszkodzi raz na jakiś czas emalię naoliwić. Warstwa emalii chroni żeliwny korpus przed wchodzeniem w reakcje z kwasowymi produktami, a w przypadku stali węglowej – przed rdzewieniem.

Garnki z powłoką ceramiczną

Bardzo często garnki z powłoką ceramiczną określamy jako „garnki ceramiczne”. Nie jest to do końca prawdą, ponieważ ich korpusu nie wykonano z ceramiki, ale z dobrze przewodzącego ciepło aluminium. Ceramiczna jest natomiast sama powłoka, która powstaje z minerałów i gliny wypalanych w temperaturze ponad 1200°C. Jest gładka, szczelna i trwała, a dzięki temu wysoce higieniczna i dość odporna na uszkodzenia. Powłokę ceramiczną znacznie trudniej jest zarysować niż powłokę teflonową lub inną typu non-stick. Wytrzymuje dość wysokie temperatury, przekraczające nawet 400°C, ale nie jest odporna na ich nagłe zmiany. Garnki z powłoką ceramiczną doceniamy przede wszystkim za ich całkowitą nieszkodliwość. Są odporne na wysokie temperatury i nie wydzielają żadnych szkodliwych substancji. Nie reagują również z żywnością.

Garnek z powłoką ceramiczną jest bezpieczny dla naszego zdrowia i dla środowiska – nie wydziela żadnych szkodliwych substancji.

Warto wspomnieć jeszcze o garnkach marki Silit pokrytych specjalną powłoką ceramiczną Silargan®. Korpus garnków wykonano ze stali nierdzewnej i pokryto powłoką silarganową, wykonaną z wysokiej jakości ceramiki, wolną od niklu i zanieczyszczeń. Powłoka ta wyróżnia się podwyższoną odpornością na różnego rodzaju uszkodzenia. Jest bardzo gładka, a co za tym idzie higieniczna i łatwa do utrzymania w czystości. Bezniklowa technologia to świetne rozwiązanie dla alergików. Nie jest to jednak powłoka wysoce nieprzywierająca. Na pewno nie ma takich właściwości nieprzywierających jak typowe powłoki non-stick.

Garnki z powłoką tytanową

Zwane również garnkami tytanowymi. W rzeczywistości ich korpus wykonano z blachy stalowej i pokryto powłoką tytanową. Powłokę tę uznajemy za jedną z najtwardszych. Jest wysoce odporna na zarysowania, ścieranie i wysokie temperatury. Nie wchodzi w reakcje z żywnością i nie reaguje na substancje kwasowe czy zasadowe. Powłoka tytanowa jest tak odporna, że większość garnków nadaje się do mycia w zmywarkach. Tego nie można powiedzieć o niektórych garnkach z innego typu powłoką nieprzywierającą. Niektóre modele można nawet użytkować w piekarniku.

Co zatem wybrać? Garnki pozbawione powłoki, wykonane w całości z wytrzymałej stali nierdzewnej, z lekkiego aluminium lub z wiecznego żeliwa? A może garnki z powłoką nieprzywierającą, które pozwolą na podsmażanie składników i uchronią je przed przypalaniem. Ułatwią także czyszczenie garnków. Wszystko zależy od tego, na czym najbardziej Ci zależy. Tu małe podsumowanie:

Garnki bez powłoki:

• garnki ze stali nierdzewnej – odporne na uszkodzenia i zarysowania. Ww większości dostosowane do użytkowania na indukcji i do mycia w zmywarce. Przeznaczone głównie do gotowania zup i składników w dużej ilości wody, nie sprawdzą się do podsmażania. Nie reagują z żywnością.
• garnki z anodowanego aluminium – bardzo lekkie i szybko się nagrzewają. Nie są tak odporne jak te ze stali nierdzewnej, podatne na wgniecenia. Nie można w nich gotować kwasowych produktów.
• garnki z surowego żeliwa – ciężkie i wymagające odpowiedniej pielęgnacji, ale bardzo trwałe i bezpieczne. Można je użytkować w piekarniku, ale nie w zmywarce. Raczej nie przydadzą się do codziennego gotowania makaronu czy ziemniaków. Doskonale sprawdzą się do przyrządzania gulaszu, potrawek, duszonych warzyw, mięs z sosem i innych potraw jednogarnkowych.
• garnki ze szkła żaroodpornego – dość ciężkie i nieporęczne. Wykonane z przezroczystego materiału, dzięki czemu możemy kontrolować cały proces gotowania. Do użytku na kuchence i w piekarniku. Dla alergików i małych dzieci. Narażone na pęknięcia i obtłuczenia.

Garnki z powłoką:

• garnki z powłoką nieprzywierającą PTFE – w swojej kuchni warto mieć choć jeden aluminiowy rondel z powłoką non-stick. Będzie doskonały do potraw, które mogą się przypalać – podgrzewania mleka, rozrabiania sosów, gotowania kaszy manny. Ugotujemy w nich produkty w dużej ilości wody, ale i wstępnie podsmażymy składniki. Powłoka chroni przed przywieraniem, ale wymaga też ostrożniejszego użytkowania. Garnki myjemy ręcznie i uważamy, by ich nie przegrzać. Decydując się na powłokę non-stick, postawmy na produkty od sprawdzonych producentów. Mamy wtedy pewność, że użyte do produkcji materiały są bezpieczne, to np. zestawy garnków Tefal czy SSW.
• garnki z powłoką emaliowaną – również doceniane za bezpieczeństwo dla naszego zdrowia. Powłoka nie wydziela szkodliwych substancji i nie wchodzi w żadne reakcje z żywnością. Polecana dla dzieci i alergików. Chroni stal węglową przed rdzewieniem, a żeliwo przed kwasowymi produktami.
• garnki z powłoką ceramiczną – powłoka jest gładka i szczelna, a w dodatku twardsza niż PTFE. Jest odporniejsza na zarysowania, ale również może ulec uszkodzeniu. Może być podgrzewana do bardzo wysokich temperatur, ale nie znosi ich nagłych zmian. Podczas gotowania nie wydziela żadnych szkodliwych substancji i nie reaguje z żywnością. Nie ma jednak tak wysokich właściwości non-stick jak wyżej wspomniana powłoka.
• garnki z powłoką tytanową – powłoka ta jest bardzo trwała, odporna na zarysowania i wysokie temperatury. Jest także bezpieczna dla naszego zdrowia. Nie jest tak podatna na ścieranie jak zwykła powłoka non-stick i w przeciwieństwie do niej nie ulegnie zniszczeniu w zmywarce.

Ostateczny wybór należy do Ciebie! 😉